ارزش کل محصولات تولیدی در صنعت پتروشیمیایی دنیا چیزی در حدود 3200 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. وابستگی تمامی صنایع به محصولات پتروشیمیایی و همچنین تنوع بالای محصولات در این صنعت باعث شده است که کشورهای دنیا تمرکز ویژه‌ای به این بخش داشته باشند.
هیدروکربورها مانند نفت و گاز بعد از عبور از لایه های مختلف زنجیره ارزش به محصولات مختلف پلیمری و شیمیایی تبدیل می‌شود که این محصولات قابلیت تولید هزاران محصول نهایی و مورد مصرف صنایع و جوامع را دارند. در فرایند تولید بسیاری از تجهیزات، مواد و کالاهای مصرفی جوامع بشری از محصولات پلیمری و شیمیایی استفاده می شود. یکی از مهمترین مصارف پلیمر، پلاستیک است
پلاستیک اصطلاحی است که معمولاً برای توصیف طیف وسیعی از مواد مصنوعی یا نیمه مصنوعی استفاده می‌شود که کاربردهای فراوانی دارند. به هر کجا که نگاه کنید، پلاستیک‌ها را خواهید دید. امروزه از محصولات پلاستیکی برای کمک به زندگی تمیزتر، راحت‌تر، ایمن‌تر و لذت بخش‌تر استفاده می‌شود.
پلاستیک‌ها در لباس‌ها، خانه‌ها، اتومبیل‌ها، اسباب‌بازی‌ها و صفحه‌هایی که تماشا می‌کنیم، ابزارهای IT مورد استفاده ما و تجهیزات پزشکی که از همه آنها بهره می‌جوییم، به فراوانی یافت می‌شوند.
پلاستیک‌ها مواد بسیار متنوعی هستند و برای طیف وسیعی از کاربردهای مصرفی و صنعتی ایده آل هستند. چگالی نسبتاً کم اکثر پلاستیک‌ها باعث می‌شود که محصولات پلاستیکی وزن سبکی داشته باشند. و اگرچه بیشتر آنها از ویژگی‌های عایق حرارتی و الکتریکی بسیار خوبی برخوردار هستند، اما در صورت لزوم می‌توان از برخی پلاستیک‌ها برای انتقال برق استفاده کرد.
آنها در برابر خوردگی و بسیاری از مواد دیگر، مقاوم هستند، دوام بالایی داشته و برای استفاده در محیط‌های سخت مناسب می‌باشند.آنها می توانند به راحتی به شکل‌های پیچیده‌ای درآیند، و امکان ادغام مواد مختلف با محصولات پلاستیکی وجود دارد.
بعلاوه، اگر خصوصیات فیزیکی یک پلاستیک معین کاملاً مطابق با الزامات تعیین شده نباشد، می‌توان تعادل خواص آن را با افزودن پرکننده‌ها، رنگ‌ها، عوامل کف‌کننده، بازدارنده‌های شعله، نرم‌کننده‌ها و غیره اصلاح کرد تا پاسخگوی نیازهای مختلف در زمینه کاربردهای خاص باشند.
کاربردها
- بسته‌بندی پلاستیکی
- ساخت و ساز و ساختمان
- راه و حمل و نقل
- برق و الکترونیک
- کشاورزی
- مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی
- ورزش و تفریح
- انرژی
بسته‌بندی پلاستیکی
پلاستیک‌ها به دلیل عملکرد مناسب، مقرون به صرفه بودن و دوام، کاربرد زیادی در بسته‌بندی دارند. بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که از محصول به خوبی مراقبت کند و آن را با خیال راحت از تولید کننده به مصرف کننده تحویل دهد که پلاستیک‌ها برای این امر مناسب هستند. بسته‌بندی‌ها باید الزامات نظارتی را طی کنند. به عنوان مثال، بسته‌بندی پزشکی، دارویی و همچنین هر بسته‌بندی پلاستیکی که با مواد غذایی تماس دارد لازم است که استانداردهای خاص خود را طی کنند.
- بسته‌بندی مواد غذایی و آشامیدنی
یکی از مواردی که پلاستیک‌ها سهم عمده‌ای در آن دارند بسته‌بندی مواد غذایی است. سالانه حدود 1.3 میلیارد تن غذا در سراسر جهان هدر می‌رود. پلاستیک‌ها و به ویژه بسته‌بندی‌های پلاستیکی، یک راه‌حل ایده‌آل برای کمک به مبارزه با این زباله‌ها هستند. آنها گزینه‌های بی‌شماری را برای تأمین مواد غذایی با بالاترین کیفیت و حداکثر ماندگاری در اندازه‌های متناسب با سبک زندگی مدرن به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهند. این باعث کاهش چشمگیر اتلاف غذا، مصرف انرژی و منابع مورد استفاده می‌شود.
بطری‌ها و ظروف پلاستیکی در برابر هوا غیرقابل نفوذ بوده و باعث پایداری مواد غذایی در قفسه‌ها می‌شوند. بسته‌بندی‌های پلاستیکی نقش اساسی در تأمین مواد غذایی بی خطر از مزرعه به میز غذا دارند و مواد مناسبی هستند که با انجماد مواد غذایی باعث نگهداری طولانی مدت آنها می‌شوند.
چندین دهه است که از پلاستیک‌های زیادی مانند پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن در بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌شود.
- بسته‌بندی بهداشتی و دارویی
پلاستیک‌ها به علت سازگاری بالا، خواص محافظتی و مقرون به صرفه بودن بسیار ارزشمند هستند و منحصراً برای مطابقت با استانداردها و الزامات سختگیرانه صنعت بسته‌بندی پزشکی و بهداشتی مناسب هستند. پلاستیک‌ها نوآوری‌هایی را ایجاد می‌کنند که به محافظت از محصولات بهداشتی در برابر آسیب، ایمن نگه داشتن اجزاء سازنده و محافظت در برابر آلودگی کمک می‌کند.
بسته‌بندی پلاستیکی را می‌توان در تمام محیط مراقبت‌های بهداشتی به آسانی یافت. از جمله بسته‌های حباب‌دار ترموفرمینگ و سینی‌ها، درب، بطری‌ها، ویال‌ها، کیسه‌ها و بسیاری از بسته‌بندی‌های دیگر را شامل می‌شود. پلاستیک بهترین راه‌حل برای بسته‌بندی پزشکی است که باید الزامات دقیق صنعت پزشکی و دارویی را برآورده کند.
همچنین پلاستیک‌ها مواد عالی برای حمل و نگهداری وسایل پیچیده، داروها و سایر ابزارهای پزشکی هستند. این مواد چه از نظر تجهیزات پزشکی ضروری مانند کیسه‌های IV، سرنگ و چه از طریق تجهیزات پزشکی نجات‌دهنده مانند دستگاه‌های انکیباتور و دیالیز، به بهبود سلامتی و نجات جان انسان‌ها در سراسر جهان کمک می‌کنند.
- مراقبت شخصی و بسته‌بندی لوازم آرایشی
صنعت بسته‌بندی لوازم آرایشی جزء معدود صنایعی است که بیشترین ارزش را برای زیبایی ، طراحی و عملکرد قائل است. پلاستیک‌ها نقش اصلی را در رساندن محصولات از مواد آرایشی لوکس و پیشرفته تا محصولات مراقبت شخصی روزمره، به بازار دارند.
برای محصولات مراقبت شخصی، پلاستیک ماده‌ی مناسبی برای تولید بطری‌ها، قوطی‌ها، تیوب‌ها و درپوش‌ها برای موارد ضد شکست و ضد ریزش است. کیسه‌ها و تیوپ‌های انعطاف‌پذیر امکان تخلیه بهتر محصول را فراهم می‌کنند که می‌تواند ضایعات را کاهش دهد. پلاستیک‌ها همچنین نوآوری‌هایی مانند بسته‌بندی‌های متراکم و قابل حمل را امکان‌پذیر می‌کنند که مورد توجه مصرف‌کنندگان قرار گرفته و روند رو به رشدی دارد.
- بسته‌بندی خانگی و شیمیایی
از فیلم‌های چند لایه برای کمک به محافظت از کود، خاک و بذر تا ساخت لوله‌های سفت و سخت تر از بتن، گلدان‌های باغبانی و ظروف‌ها استفاده می‌شوند. در حقیقت پلاستیک‌ها پشت بسیاری از راه‌حل‌های بسته‌بندی خانه و باغ‌های بادوام هستند. صاحبان برندها از نظر خصوصیات محافظتی و سازگاری به پلاستیک‌ها اعتماد می‌کنند .
ساختمان و ساخت و ساز
بخش ساختمان و ساخت و ساز در اروپا سالانه حدود 10 میلیون تن پلاستیک مصرف می‌کند (20٪ کل پلاستیک مصرفی در اروپا) که این باعث می‌شود بخش ساختمان و ساخت و ساز بعد از بسته‌بندی دومین بخش مهم مصرف پلاستیک در جهان باشد. به عنوان مثال، لوله‌های پلاستیکی، بیشتر از 50٪ از تناژ سالانه، نصب لوله‌های جدید را تشکیل می‌دهند و این سهم همچنان در حال رشد است.
بعضی از کاربردهای اصلی این پلاستیک‌ها در صنعت ساخت و ساز عبارتند از: پنل‌های روکش‌دار، کابل‌ها، لوله‌ها و ناودان‌ها، پنجره‌ها و درها، کرکره‌ها، روکش دیوار، پوشش کف، پنل‌های سقف، پوشش سقف، وان، حوضچه، حمام و دوش، غشاها .
چند مورد از این کاربردها در ذیل توضیح داده شده است .
- کفپوش
از مواد پلاستیکی مانند پلی وینیل کلراید (PVC) و پلی اتیلن برای ساخت کفپوش‌ها استفاده می‌شود تا کفپوش کمتر مستعد ساییدگی شود. همچنین سطح آلودگی صوتی را کاهش می‌دهد و به راحتی تمیز می‌شود .
- سقف
برای محافظت از سطح خارجی سقف در برابر آسیب، دو لایه از مواد پلاستیکی مختلف مورد نیاز است. قسمت فوقانی آن از الفین یا وینیل ترموپلاستیک رنگی ساخته شده است در حالی که قسمت پایین آن از فوم پلی‌اورتان تشکیل شده است که انرژی کمتری مصرف می‌کند و فضای داخلی خانه را خنک‌تر می‌کند .
- لوله‌ها
لوله‌های پلاستیکی که معمولاً از پلی وینیل کلراید (PVC) ، CPVC، اکریلونیتریل بوتادین استایرن (ABS) یا پلی اتیلن تشکیل شده‌اند، دارای انعطاف‌پذیری مناسبی هستند و وزن بسیار کمی دارند که نصب آنها را آسان می‌کند. همه این مواد پلاستیکی همچنین در برابر آب و مواد شیمیایی مقاوم هستند، و همین امر باعث می‌شود که آنها برای بسیاری از محیط‌ها مناسب باشند .
راه و حمل و نقل
در صنعت خودرو، پلاستیک‌ها باعث جذب انرژی، کاهش وزن و نوآوری در طراحی می‌شوند، در حالی که به ایمنی مسافران نیز کمک می‌کنند. مشخصه‌هایی مانند جذب شوک برای سپرها، مهار خطرات انفجار در مخازن سوخت، کمربند ایمنی، کیسه هوا و سایر لوازم جانبی نجات‌دهنده مانند صندلی‌های ایمنی پلاستیکی با دوام بالا برای محافظت از مسافران جوان و کودکان، پلاستیک‌ها را به ایمن‌ترین ماده برای کاربردهای خودرو تبدیل می‌کند.
مواد پلاستیکی برای طیف گسترده‌ای از کاربردهای حمل و نقل استفاده می‌شوند. ترموپلاستیک‌ها مزایای زیادی نسبت به فلزات، چوب و فایبرگلاس دارند که از جمله شامل: زیبایی، دوام و خاصیت عایق بودن در برابر صدا است. همچنین پلاستیک‌ها بسیار سبک وزن هستند که به بهبود مصرف سوخت کمک می‌کنند.
کاربردهای پلاستیک در صنعت حمل و نقل شامل: قاب‌ها، حامل‌های بار، کابین‌ها، پارتیشن‌های راننده، علائم خروج، شیشه جلو اتومبیل، پنل‌های داخلی دیوار، پخش‌کننده‌های نور، سطل‌های حمل بار، برف پاک‌کن‌ها، صندلی‌ها، روکش لاستیک یدکی، ظروف ذخیره‌سازی، آسترهای کامیون، لعاب خودرو، پوشش لنت‌ها، پوشش شیشه‌های پنجره و … است.
کشاورزی
پلاستیک و کشاورزی چنان با هم گره خورده‌اند که اصطلاح ” plasticulture” غالباً برای کاربردهای زیاد پلاستیک در صنعت به کار می‌رود. به سختی می‌توانید بخشی از کشاورزی را پیدا کنید که به نوعی از استفاده از پلاستیک بی‌نیاز باشد. با این وجود، پلاستیک‌های کشاورزی انواع خاصی دارند که برای کاربردهای خاص بهتر از بقیه مواد هستند .
برای سال‌ها، استفاده روزافزون از پلاستیک در کشاورزی به کشاورزان کمک کرده است تا محصولات زراعی را افزایش دهند، کیفیت مواد غذایی را بهبود بخشند و اثر اکولوژیکی فعالیت خود را کاهش دهند. پلاستیک‌ها نه تنها به سبزیجات و میوه‌ها اجازه می‌دهند تا در هر فصلی رشد کنند، بلکه این محصولات معمولاً از کیفیت بیشتری نسبت به محصولاتی که در زمین‌های باز کشت می‌شوند، برخوردار هستند .
طیف گسترده‌ای از پلاستیک‌ها در کشاورزی استفاده می‌شوند، از جمله، پلی‌الفین‌ها (پلی‌اتیلن‌ها (PE) ، پلی‌پروپیلن (PP) ، کوپلیمر اتیلن‌وینیل استات (EVA)) و به ندرت، پلی‌وینیل‌کلرید (PVC) ، پلی‌کربنات (PC) و پلی متیل‌متاکریلات (PMMA) .
پلاستیک‌ها راه‌حل‌های ابتکاری و پایداری را در صنعت کشاورزی ایجاد می‌کنند. به لطف استفاده از پلاستیک‌های مختلف در کشاورزی، می‌توان در آب صرفه‌جویی کرد، می‌توان درجه حرارت را در طول شب در زیر پوشش حفظ کرد، قابلیت انتخاب‌پذیری نسبت به نور می‌تواند تولید برخی از گل‌ها را بهبود بخشد و حتی امکان کشت محصولات را در مناطق بیابانی فراهم می‌کند. لوله‌های پلاستیکی آبیاری از هدر رفتن آب و مواد مغذی جلوگیری می‌کنند، می‌توان آب باران را در مخازن ساخته شده با پلاستیک نگه‌داشت و همچنین امکان نگهداری محصولات در یک فضای بسته مانند گلخانه یا مالچ (پوشاندن زمین با فیلم پلاستیکی) را فراهم می‌کند. علاوه بر این، انتشار سموم دفع آفات در جو کاهش می یابد زیرا روی پوشش پلاستیکی ثابت می‌مانند .
برق و الکترونیک
برق تقریباً در تمام جنبه‌های زندگی ما، خانه و مشاغل، در محل کار و محیط ورزشی و تفریحی حضور پررنگی دارد و در هر کجا که برق پیدا می‌کنیم، پلاستیک نیز پیدا می‌کنیم. پلاستیک ویژگی‌های مطلوب زیادی دارند که آنها را قادر می‌سازد تا در طراحی و توسعه انواع وسایل الکترونیکی و برقی مورد استفاده قرار گیرند. پلاستیک‌ها از وسایل الکترونیکی جدایی‌ناپذیر هستند و مواد اساسی مورد استفاده برای تولید اجزای لوازم الکتریکی هستند.
در آشپزخانه، دستگاه‌های الکتریکی زیادی وجود دارند که زندگی را برای ما آسان‌تر می‌کنند، مانند: ماشین لباسشویی، مایکروویو، کتری، ماشین ظرفشویی…
در اتاق نشیمن تلویزیون، ویدئو یا سیستم موسیقی وجود دارد، همچنین در محل کار، از رایانه، دستگاه فکس یا تلفن استفاده می‌کنیم. پلاستیک‌ها پیشرفت را در زمینه دستگاه‌های الکترونیکی امکان پذیر می‌کنند و باعث می‌شوند کالاهای الکتریکی ایمن‌تر، سبک‌تر و جذاب‌تر شوند.
ورزش و تفریح
پلاستیک بخشی ضروری از صنعت ورزش و تفریح است. تعداد کمی از مواد دیگر قادر به تأمین انعطاف‌پذیری نیازهای مختلف در ورزش و تفریح هستند. بنابراین پلاستیک‌ها به طور فزاینده‌‌ای جایگزین مواد سنتی مانند چوب می‌شوند.
پلاستیک در سال‌های اخیر انقلابی در ورزش ایجاد کرده است. از پیست‌هایی که ورزشکاران المپیکی رکوردهای جدیدی را در آن ثبت می‌کنند گرفته تا کفش، لباس و تجهیزات ایمنی که می‌پوشند و استادیومی که در آن اجرا می‌کنند، توپ‌های ورزشی و ورزش‌های مدرن همگی از پلاستیک‌ها استفاده می‌کنند.
پلاستیک علاوه بر ارائه خصوصیات عملکردی که ورزشکاران مدرن خواستار آن هستند، مزایای پایداری و دوام بالا را نیز دارد.
قالب‌پذیری پلاستیک‌های کامپوزیتی امکان تولید بدنه‌های براق و پویا را فراهم می‌کند که دارای وزن کم و مقاومت بالایی هستند. کروزهای برقی، قایق‌های بادبانی و تقریباً همه شناورهای دیگر اکنون دارای بدنه، عرشه، قسمت فوقانی و حتی دکل ساخته شده از کامپوزیت‌ها هستند.
بیش از 50 سال است که تولیدکنندگان اسباب‌بازی در جهان از پلاستیک برای ساختن شناخته شده ترین و محبوب ترین اسباب بازی‌ها، وسایل ورزشی و تفریحی برای کودکان استفاده می‌کنند. از کلاه ایمنی دوچرخه و وسایل شنا گرفته تا محافظ زانو و سایر وسایل ورزشی محافظ، پلاستیک‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا لذت ببرند و از امنیت برخوردار شوند. این مواد کاملا تست شده، با دوام، انعطاف‌پذیر و مقرون به صرفه هستند.
مراقبت های بهداشتی و پزشکی
پلاستیک یکی از متداول‌ترین مواد در صنعت پزشکی است. این مواد مهمترین بخش صنعت پزشکی مدرن هستند و بدون استفاده از مواد پلاستیکی، مراقبت‌های بهداشتی مدرن امکان‌پذیر نیست. ابتکاری‌ترین روش‌ها در صنعت پزشکی، استفاده از پلاستیک است.مشارکت پلاستیک در صنعت مراقبت‌های بهداشتی مدرن طی دهه گذشته به تدریج افزایش یافته بود و امروزه به طور عمده برای اهداف مختلف در صنعت پزشکی استفاده می شود.
از پلاستیک به طور گسترده‌ای برای ایجاد ابزار و وسایل پزشکی مانند دستکش جراحی، سرنگ، آمپول انسولین، لوله‌های IV، کاتتر ( لوله‌ی لاستیکی که برای تخلیه‌ی مواد یا دیدن مجاری داخلی بدن وارد بدن می‌شود) و غیره استفاده شده است. چنین محصولی برای استفاده یکبار مصرف ایجاد شده و با از بین بردن آنها نیاز به استریل و استفاده مجدد از دستگاه وجود ندارد که با این کار از شیوع بیماری‌های خطرناک جلوگیری می‌شود.
از پلاستیک همچنین برای ایجاد سطوح لمسی ضد میکروبی خاص استفاده می‌شود که می‌تواند باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها را از بین ببرد و در نتیجه شیوع بیماری‌های خطرناک را کاهش می‌دهد.
پلاستیک‌ها همچنین باعث کاهش وزن قاب عینک و لنزها شده‌اند. آنها اجزای اصلی دستگاه‌های مصنوعی مدرن هستند که انعطاف‌پذیری، راحتی و تحرک بیشتری دارند. پلاستیک‌ها باعث می شوند مفصل ران و زانو مصنوعی به راحتی کار کنند و برای بیمار مشکلی ایجاد نشود.
انرژی
مواد پلاستیکی به سلامت کره زمین و کاهش اثرات زیست محیطی تولید انرژی کمک می‌کنند. در ساختمان‌ها، پلاستیک‌ها عایق‌بندی موثری در برابر سرما و گرما ایجاد می‌کنند که طی آن از نشت هوا جلوگیری می‌شود.
پره‌های روتور توربین‌های بادی و پنل‌های فتوولتائیک حاوی مقادیر زیادی پلاستیک هستند که دستیابی به تولید کار آمد انرژی‌های تجدیدپذیر را ممکن می‌کنند. در صفحات خورشیدی در حال حاضر از پلاستیک برای محافظت یا اتصال برخی از قطعات آن استفاده می‌شود. اکنون انتظار می‌رود سلول‌های خورشیدی مبتنی بر پلاستیک در آینده‌ای نه چندان دور وارد بازار شوند.
بدون دیدگاه